LDL-CHOLESTEROL | Hartwijzer | NVVC (2024)

Cholesterol is een vettige substantie, die niet oplosbaar is in water. Die eigenschapmaakt cholesterol geschikt als bouwsteen voor onderdelen die tegen water moetenkunnen, zoals celwanden. Het lichaam heeft cholesterol daarom nodig als bouwstofvoor cellen en bepaalde hormonen, die vervoerd wordt in het bloed. Maar cholesterolis ook een risicofactor voor hart– en vaatziekten.

Er zijn twee soorten cholesterol: HDL en LDL. LDL-cholesterol is een risicofactorvoor slagaderziekte, terwijl HDL-cholesterol juist een gunstig effect heeft omdat hetcholesterol kan afvoeren. Is het LDL-cholesterolgehalte in het bloed te hoog, dan kanhet zich gaan afzetten in de binnenwand van slagaders. Dat gebeurt vooral op plaatsenwaar de slagaderwand beschadigd en minder glad is. Hoe meer LDL-cholesterolin het bloed, hoe groter de kans op slagaderziekte. Dit sluipende ziekteproces isde belangrijkste oorzaak van een hartinfarct en een beroerte.LDL transporteert cholesterol van de lever naar het lichaam, HDL brengt het overtollige cholesterol weer terugnaar de lever om te worden afgebroken.

LDL transporteert cholesterol van de lever naar het lichaam, HDL brengt het overtollige cholesterol weer terug naar de lever om te worden afgebroken.

HDL en LDL

Bloed bestaat voor meer dan de helft uit water. Daarom heeft het bloed moeite om het vettigecholesterol te vervoeren. In de lever wordt cholesterol gekoppeld aan een eiwit of proteïne. Dekoppeling van cholesterol met een transporteiwit heet een lipoproteïne. Het voorvoegsel 'lipo'verwijst naar de term voor een vetstof: lipide.

Er zijn twee soorten lipoproteïnes: Hoge-Dichtheids-Lipoproteïnes en Lage-Dichtheids-Lipoproteïnes, ofwel HDL en LDL. Het onderscheid is belangrijk omdat het effect tegengesteldis. Een hoog HDL-gehalte in het bloed maakt de kans op slagaderziekte kleiner, een hoogLDL-gehalte maakt die kans juist groter. Dat komt omdat HDL en LDL een andere functie hebben.LDL vervoert cholesterol van de lever door het lichaam, HDL is een soort stofzuiger enbrengt overtollige cholesterol weer terug naar de lever om te worden afgebroken.

De lever als zuiveringsstation

In de cholesterolhuishouding speelt de lever een belangrijke rol. Als je eet, komen de voedingsbestanddelenniet rechtstreeks in je bloed. Via het maagdarmkanaal en de poortaderworden ze eerst naar de lever gebracht. De lever is op deze manier een zuiveringsstationtussen het maagdarmkanaal en de bloedsomloop. Voedingsbestanddelen worden bewerktom ze bruikbaar te maken en afvalstoffen worden uit het bloed gefilterd om via deurine en de ontlasting het lichaam te verlaten. Alleen het gezuiverde bloed komt in de bloedsomloopterecht.
Van het cholesterol in het bloed is gemiddeld 90 procent afkomstig van de lever en maar 10procent direct uit de voeding. De lever maakt HDL en LDL aan en kan daarmee tot op zekerehoogte het cholesterolgehalte in het bloed bepalen. Het gaat mis als er veel verzadigde vetzurenin de voeding zitten, want dan geeft de lever te veel LDL-cholesterol af. Ongezonde voeding, in het bijzonder vet eten, vergroot het risico op te veel LDL-cholesterol in het bloed.Cholesterolgehalte meten
Het cholesterolgehalte in het bloed wordt gemeten door een bloedonderzoek. Een dokterof een assistent neemt bloed af en stuurt dat voor onderzoek naar een laboratorium. InNederland wordt de hoeveelheid cholesterol uitgedrukt in millimol per liter bloed, afgekorttot mmol/l. Millimol is een duizendste mol, een manier om de hoeveelheid van een bepaaldestof uit te drukken. Een normale cholesterolwaarde is 5.0 mmol/l. Verwarrend genoeg zijn inandere landen andere maten gebruikelijk.
De cholesterolwaarde kan van dag tot dag ongeveer 10 procent verschillen. Daarom is somseen tweede meting noodzakelijk. Het bloedonderzoek meet ook de verhouding tussen HDLen LDL. De verhouding tussen HDL en LDL wordt uitgedrukt in de cholesterolratio, die eenbetere voorspeller is voor hartziekten dan het totale cholesterolgehalte.

Hoe krijg je de cholesterolwaarde omlaag?

Een cholesterolwaarde tussen 5.0 en 6.4 mmol/l is licht verhoogd en kan meestal omlaagworden gebracht door te letten op de risicofactoren, in het bijzonder op voeding,overgewicht en beweging. Voor het omlaag brengen van het cholesterolgehalte magje het meest verwachten van voeding: minder vet eten, en vooral minder verzadigd vet. Gezondevoeding doet afvallen, wat een gunstig gevolg heeft op het cholesterolgehalte. Meerbeweging helpt niet alleen tegen overgewicht, maar heeft ook een gunstig effect op deverhouding tussen HDL en LDL.
Een waarde tussen 6.5 en 7.9 mmol/l zal voor een dokter in de meeste gevallen aanleidingzijn om ook cholesterolverlagers voor te schrijven. De meest gebruikte cholesterolverlagerszijn statines. Het is niet mogelijk om precies te zeggen bij welk cholesterolgehalte ermedicijnen nodig zijn. Doorslaggevend is de aanwezigheid van andere risicofactoren, zoalsroken, hoge bloeddruk of diabetes. Bij een cholesterolwaarde van 8.0 mmol/l of hoger is hetrisico op slagaderziekte vier maal hoger dan gemiddeld. In dat geval zal een dokter vrijwel altijdcholesterolverlagers voorschrijven.

In alle gevallen geldt dat het verstandig is de risicofactoren te beperken. Makkelijk is datniet. Je voelt je niet ziek en na een tijdje neemt de motivatie af. Toch is het de moeite waard.Stel: je hebt een cholesterolwaarde van 6.8 mmol/l. Je let gedurende een halfjaar op voeding,overgewicht en beweging, waarna je cholesterolwaarde is afgenomen tot 5.5 mmol/l. Dat iseen afname van 20 procent. Het risico op slagaderziekte is daarmee met maar liefst 40procent gedaald. Althans, als je de gezonde leefstijl weet vol te houden.

Erfelijke aanleg en diabetes

Naast vet eten en overgewicht zijn er andere risicofactoren voor een te hoog cholesterol.
Erfelijke aanleg kan een rol spelen. Sommige mensen leven gezond maar krijgen tochte maken met een hoog cholesterolgehalte, soms al op jonge leeftijd. Daardoor hebben zeeen verhoogde kans op een hartinfarct of een beroerte. Deze erfelijke aanleg voorhoog cholesterol heet Familiaire Hypercholesterolemie, ofwel fh. Familiair staat voor ‘in defamilie’ of erfelijk, hypercholesterolemie staat voor hoog cholesterol in het bloed.E en andere risicofactor is diabetes. Diabetici hebben vaker een te hoog cholesterolgehalte.